commodat doctrina Christi, sed quam illi quasi stultitiam respuunt, in ea singularis Dei potentia et sapientia elucet,—à versu 19. ad finem capitis primi. Mirum itaque esse non debet, si Apostolorum doctissimus, et qui (modo è re Ecclesiæ fuisset) facillimè sermonem suum rhetorum lenociniis ornare potuit, simplicem potius adhibuerit prædicandi rationem, ut hoc pacto conspicua magis fieret potentia Dei, qui ignominiosa morte redimi electos voluit, et quasi stulta prædicatione ad redemptionem amplexandam efficaciter converti. (Cap. ii. 1, 2, 3, 4, 5) Nec tamen, quamvis verborum et humanæ sapientiæ pompa destitueretur Paulina prædicatio, ideo nulla in ea sapientia, nulla venustas elucebat; sed cælestis, sed spiritualis, sed Evangelii mysterio, animarum saluti, fidelium gustui, materiæ denique substratæ admodum attemperata; quæ doctrinam Spiritus, profunda Dei, mentem Christi, divina eloquia, oratione pia, sancta, eficaci, ἐν ἀποδείξει πνεύματος καὶ δυνάμews explicaret, quæ intimas hominum conscientias, instar ancipitis gladii, perrumperet, et "captivam duceret cogitationem omnem in obsequium Christi." a Summa est; ut Christus ipse sese ultro exinanivit, formam servi accepit,' omnium denique rerum indigum exhibuit, ne quid à seculo mutuari videretur ad Ecclesiæ salutem promerendam ; ita salutis istius prædicationem ab omni vaniloquentia, et suadæ, uti loquuntur rhetores, medullà abhorrere voluit, solâque cælestis gravitatis et spiritualis άzodeiews efficacia vim suam exserere. Nec tamen eò tendit hæc Apostoli apologia, quasi concionatoribus quaslibet loquendi sordes, et quicquid in buccam venerit effutiendi libidinem, nullo sensu, methodo, gravitate, judicio, dictaret:-quis enim Paulo nostro aut conscientiis hominum altiùs intonat? aut argumentorum pondere firmiorem assensum cogit? quis suavi magis, sed cælesti vi, affectus in transversum rapit? et omnia Satanæ, carnisque xupuara prosternit? adeo ut inter vota sua habuerit Augustinus "Christum vidisse in carne, Paulum audivisse è suggestu," quem, nisi malè memini, "tubam" appellat "Christi, et Dei nubem ;" ut quot verba, tot tonitrua auribus suis insonare viderentur. Sed inanes verborum flosculos et 2 Cor. viii. 9. calamistros repreheudit, quibus Vevdodáσxaño suæ potiùs ambitioni quàm Christi Evangelio inservirent; nec tam mentes hominum luce perfunderent, aut conscientias calore pietatis excitarent, quam prurientes auriculas inani, et mox emoriturâ, voluptate afficerent. Verba textus obviam videntur ire objectioni. Nempe si sapientiam reverà prædicet Apostolus, uti dictum priùs, ver. 6. qui fit ut eam non recipiant, qui se totos altioribus sapientiæ mysteriis perscrutandis dederint? Respondet Apostolus: "Sapientiam loquimur," sed "non hujus seculi," ver. 6, sed Dei, et "in Deo absconditam," ver. 7; sed quæ omnes naturalis disciplinæ aditus, oculos, aures, mentes etiam prudentissimorum hujus seculi principum excedit, ver. 8, 9; sed quæ nullo rationis conatu, ut reliquæ scientiæ, è principiis per se notis extrahitur, sed solo Spiritu Dei patefaciente innotescit, qui solus scrutatur profunda Dei,' ver. 10. Ut enim animalia, quæ infra gradum rationis posita sunt, mentis humanæ discursus et consilia sensuum perspicaciâ non attingunt; imo nec homo quisquam interiores mentis alicujus conceptus novit, nisi spiritus hominis eos priûs protulerit. Ita altum illud de salute nostra Dei Patris consilium nullum humanæ rationis acumen, nisi præeunte Spiritûs sancti in Evangelio patefactione, et in mente speciali lumine ac auxilio penetrare aut percipere potest; ver. 11, 12, 13, 14. Quod ipsum hisce verbis et de novo repetit et ratione confirmat. Duplicem enim propositionem duplici argumento probat. Propositiones. 1. Ψυχικὸς ἄνθρωπος οὐ δέχεται τὰ τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ. Argumenta. 1. Οὐ δέχεται, μωρία γὰρ αὐτῷ ἐστι. Non recipit, quia sunt ei stultitia. 2. Οὐ δύναται γνῶναι, ὅτι πνευματικῶς ἀνακρίνεται. Non potest cognoscere, quia spiritualiter dijudicantur. Jam ut ista explicatiùs percipiantur, quærendum hic occurrit, 1. Quid sibi velit Apostolus per ψυχικὸν ἄνθρωπον. Non mihi arridet Danielis Heinsii, ad Hellenismum se recipientis, judicium, ut idem sit uxxòs noster qui Solomoni, Prov. xxii. 2. wa ba Vir Appetentiæ;' sive ut Septuaginta Interpretes reddunt, awλnotóregos, quasi 'bestialem hominis appetitum et ignorantiam' vox ista denotaret :-quamvis (ne id taceam) non desint qui verbis Solomonis hominem designari volunt Judicio pollentem. Nec xixò hunc cum Estio adultis, perfectis,' sensus habentibus exercitatos, et qui solidioris cibi capaces sunt, opponi crediderim, ut idem sint xixo qui parvuli, lacte nutriendi, imbeciles ad audiendum, infirmi in fide,' qui altiora fidei mysteria nondum recipiunt; cui tamen sententiæ Augustinum passim favere observo. Nec sane protenus excludendos dixerim homines regenitos,' in quantum scilicet rationi naturali nimium indulgent, et ex intelligentia carnis de rebus divinis judicant. Verùm cum homo ex carne et anima constet, sitque anima pars hominis præstantior, quamvis sæpiùs irregenitos, propter appetitum in vitia pronum, atque præcipites concupiscentiae motus, σάρκα, et σαρκικούς Apostolus noster appellet; hic tamen hujusmodi homines à præstantiore parte denominat, ut eos se intelligere ostendat, non qui libidinis mancipia sunt, et crassis concupiscentiis vel nativum lumen obruunt, (hujusmodi enim homines aλoya wa vocat Apostolus, 2 Pet. ii. 12) sed homines sapientiæ studio deditos, et qui ea sola, quæ stulta et absurda sunt, rejicere solent. Hic itaque ψυχικοί sunt quotquot τὸ πνεῦμα οὐκ ἔχουσι, explicante Apostolo Judâ, Epistolæ suæ, v. 10; utcunque aliàs exquisitissimis naturæ dotibus præfulgeant, utcunque potissimam partem, nempe animam, omnigenâ eruditione excolant, et rectissimè ad præscriptum rationis vitam dirigant. Denique eos hic xxoùs vocat, quos supra 'Sapientes, Scribas, Disquisitores, et istius seculi principes appellaverat, ut excludatur quicquid est nativæ aut acquisitæ perfectionis, quo naturæ viribus assurgere possit ratio humana. Sic Animalem nostrum explicat Augustinus, qui secundum hominem sapiti ὁ μόνην τὴν ἐμφυτον σύνεσιν ἀνθρωπίνην ἔχων, ut optime Græcus Scholiastes. ὁ τὸ πᾶν τοῖς λογιστ μοῖς τῆς ψυχῆς διδούς, καὶ μὴ νομίζων ἄνωθεν δεῖσθαι βοηθείας, ut recte Chrysostomus. ὁ φυσικῇ ἀκολουθία πάντα γίνεσθαι b Tract. 98, in Johann. οἰόμενος, καὶ μηδὲν ὑπὲρ φύσιν, uti Theophylactus : qui denique nihil in se eximium habet, præter animam rationalem, cujus solius lucem ductumque sequitur. Quærendum Secundo, quid sibi velit Apostolus per và Tou πνεύματος τοῦ Θεοῦ. Nempe τὰ τοῦ Θεοῦ norunt etiam Gentilium philosophi, docente Apostolo, Rom. i. 19, 21. à de τοῦ πνεύματος τοῦ Θεοῦ sunt, 1. Ea regni Christi mysteria, quæ, sola Spiritûs sancti patefactione, non Ecclesiæ solùm, sed et Angelicis potestatibus nota fiunt, uti docet Apostolus, Ephes. iii. 10. Πῶς γέγονε διὰ θανάτου ζωὴ, καὶ δικαιοσύνη διὰ τῆς ἀτιμίας, καὶ διὰ τῆς κατάρας εὐλογία, καὶ δόξα διὰ τῆς ἀτιμίας, καὶ διὰ τῆς ἀσθενείας ἡ δύναμις· πῶς ἡ ζωὴ θανάτω μίγνυται, &c. uti locum illum fusè et eleganter explicat Gregorius Nyssenus", 2. Τὰ τοῦ πνεύματος sunt ea etiam ἐνεργήματα, quibus cor hominis aliàs cæcutientis aperit, ipsique intellectum, et vim percipiendi, diligendi, obsequendi infundit: qualem Spiritûs efficaciam exeyxor appellat Christus, Johan xvi. 8. Quærendum Tertiò, Quid sit hic où déxera, neque enim consentiunt interpretes. Metaphoram subesse judicat Doctissimus a minoribus vasculis,' quæ proportionem et capacitatem suam excedentia non recipiunt. Grotius idem vult esse quod mox yvavau. Et sic plerique de intellectu' dici volunt. 6 Mihi felicior videtur eorum conjectura, qui hîc potius 'affectum' designari volunt. Ut sensus sit, non recipit, non amplectitur, adversatur, respuit, explodit, irridet.' Sic apud Joannem idem est lucem non recipere Christum,' cap. i. 11,-quod postea, tenebras magis diligere,' cap. iii. 19. Rectè monuit vir doctissimus Joannes Camero,d doctrinam in sacris literis passim vocari traditionem:' quæ autem traduntur, recipi tum demum dicuntur ab iis, quibus tradita sunt, quando obsequium præstant: unde in Novo Testamento inquit déxeo das λóyov est bapauscultare, obedire, exhibere ὑπακοὴν πίστεως ; unde frequentissime vox illa δέχεσθαι, si loca singula accuratiùs exploremus, affectum et amorem' in Novo Testamento innuit. Et hoc sensu maximè cohærent inter se verba Apostoli: respuit animalis homo evangelium et reprobat, quia ipsi stultum videtur. Stultum autem judicat, quia non potest intelligere: ideo denique non intelligit, c Hom. 8. in Cant. d Prælect. in Matth. xx. 3. quia spirituali luce et facultate destituitur, magisque reconditum et sublime sit pietatis mysterium, quàm ut humanâ mente apprehendatur. Itaque où déxera notat hic affectus. et voluntatis contumaciam, spiritualia aversantis;' ou dúvata yväva, mentis impotentiam, in iisdem protenus cæcutientis.' γνῶναι, Πιστός, inquit Apostolus, λόγος, καὶ πάσης ἀποδοχῆς ἄξιος, (de summa Evangelii loquens, 1 Tim. i. 15.) TOTÒS, adeoque 'mente credendus;' os, adeoque affectu recipiendus;'quorum utrumque hîc loci vʊxı nostro denegatur. Quærendum Quarto, quid sit μωρία γὰρ αὐτῷ ἐστι. Notatur per auno istorum hominum fastus, summusque apud ipsos Evangelii contemptus. Non tantum non approbant, sed et explodunt, et cum irrisione rejiciunt: ut hominem scelestissimum scelus' vocamus, ita quæ protenus insipida et absurda videntur istis "divinitatis censoribus," uti loquitur Tertullianus, " qui consultiores sibimet videntur Deo," non ut stulta tantùm et inepta, sed ut ipsammet stultitiam 'e respuunt. Sic populum rebellem, quò graviùs pungat propheta, rebellionem' vocat, Ezek. xliv. 6. Cumque hi soli μwpávnov, uti loquitur Apostolus, tamen ut solet plerumque malè affectus oculus suo ipsius colore objecta omnia perfundere, τὸ ἐκείνων πάθος καὶ νόσημα τοῦ πνεύματος νόμοις περιάπτουσιν uti apud Oecumenium loquitur Photius. Quærendum Quintò, Quid sit où dúvataι yvävai. Nempe non est tantùm 'desidia' et negligentiæ culpa, quasi posset intelligere mysteria ista, modò vires rationis exsereret: nec tantùm damuatur contumacia' voluntatis, Evangelium aversantis, sed quoixǹ áduraμía, summa insuper impotentia ad percipiendam cælestem doctrinam, summa sanè undique Impotentia. In Mente, où dúvataι yvävas; In Voluntate, où δύναται ὑποτάσσεσθαι, Rom. viii. 7: In Fide, οὐ δύναται λαβεῖν, Johan. xiv. 17: In Fructu, où dúvαтαι xαρπòv péρeiv, Johan xv. 4: In Cultu, οὐ δύναται εἰπεῖν Κύριον Ἰησοῦν, 1 Cor. xii. 3 ; In Praxi, où dúvaτaι Оų άрéσα, Rom. viii. 8. Quaerendum Ultims, Quod sit πνευματικῶς ἀνακρίνεται. Est ' verbum forense,' ut observant Budæus et Grotius, et significat accuratâ et quasi duplici diligentiâ inquirere, an rectè quid, an secus fat'. Ἐξετάζειν τὸ πραχθὲν εἰ καλῶς ἡ κακῶς • Contra Marcion. 1. 2. c. 2. f Ἡ ̓Αναπρόθεσις δευτέρωμά τι δηλοῖ, ὡς ἐν τῷ ἀναβαπτίζειν φαίνεται, καὶ ἀνακρίνειν. Eustath. in Iliad. α. |