flectat, integrum hominem mente et spiritu reddat Christo conformem, talesque in nobis de Deo, de peccato, rebusque æternis conceptus ingeneret, quales in mente Christi vigebant, ut eadem cum illo dicamus, sentiamus, judicemus, 1 Cor. ii. 16. Cùm itaque certum sit, appetitum rationalem sequi ultimum dictamen, et spirituale lumen judicii practici, nisi eò pertingat cognitio nostra, ut pietatem ingeneret,-manifestum erit lucem Evangelii spiritualem, salvificam, plenam nondum sese mentibus nostris patefecisse.

Verbo ut expediam, duplex est rerum spiritualium notitia : intellectualis una, cui sedes in mente; practica, et experimentalis altera, cui sedes in eorde; de qua Apostolus, "possitis comprehendere cum omnibus Sanctis" (est scilicet cognitio Sanctis peculiaris) "quæ sit illa longitudo, latitudo, profunditas, et sublimitas, et nosse caritatem illam Christi omni notitiâ supereminentiorem," Eph. iii. 18, 19: et alibi ὑπερέχον τῆς γνώσεως Χριστοῦ vocat. "Omnia," inquit, "damnum esse duco, propter eminentiam notitiæ Christi Jesu Domini mei," &c. Phil. iii. 8, 9, 10; qua nempe vim Resurrectionis et communionem perpessionum ita apprehendimus, ut morti ejus conformes reddamur. "Quis sapiens," inquit Jacobus, "et scientiâ præditus? demonstret ex bona conversatione opera sua." Jacob. iii. 13.-" Per hoc scimus," inquit Johannes, "nos eum nosse; si mandata ejus observamus: qui dicit, Novi eum,' et mandata ejus non servat, mendax est." 1 Johan. ii. 3, 4.

Quamvis enim sensus verborum, et consequentiarum inter se connexio manifesta sit judicio intellectuali, non tamen demonstrativè et plenè præsentatur Evangelica veritas judicio practico sub ratione summæ bonitatis, et cælestis dulcedinis, tanquam impervestigabiles divitiæ, bonum omni acceptatione dignissimum, pretiosum, totum desiderabile, cujus comparatione, quicquid uspiam appeti solet, sit stercus et damnum, nisi voluntatem et conscientiam suavi impulsu trahat ad obediendum Christo. Sicut itaque multùm interest inter orbis terrarum notitiam, è tabulis tantùm Geographicis edoctam, et aliam illam quæ aurovia, longo rerum usu, et diligenti lustratione ac peragratione itinerum comparatur ; ita non minùs est discriminis, inter leven et evanidam illam

Ephes. iii. 8. 1 Tim. i. 15. 1 Pet. ii. 7. Phil. iii. 8.

rerum supernaturalium notitiam, quæ solo rationis discursu acquiritur, et aliam quæ gustu cordis percipitur, quæ tabulis carneis inscribitur, quæ, auspice et ductore Spiritu, animis illabitur, quæ denique mira et ineffabili suavitate interiorem hominem perfundit, "Quod enim in cibis gustus, in sacris intellectus," uti loquitur Magnus Basilius: unde qui Deum 'novisse' dicuntur, Rom. i. 21, negantur tamen ipsum in 'notitiâ habuisse,' vers. 28. Quamvis enim lux aliqua maneret

b

in mente, in corde tamen errabant ἀγνοοῦντες καὶ πλανώμενοι ; (Heb. iii. 10, and v. 2) unde peccata vocantur ayvonμara, Heb. ix. 7. Præclarum est istud Aristotelis; 'O woios wot ἕκαστός ἐστι, τοιοῦτο καὶ τὸ τέλος φαίνεται αὐτῷ· “ Qualis quisque est secundum animi sui habitum, talis ipsi finis apparet." Quibus itaque corruptus est animi habitus, et in vitia præceps, fieri non potest ut ipsis donum aliquod supernaturale appareat sub conceptu finis ultimi, et summè eligibilis. Posito enim fine, media eliguntur, et deliberatio de iis habetur. Naturaliter quippe quisque in suum finem fertur; est enim simpliciter appetibilis. Consultatio autem et electio ea spectant, quæ sunt ad finem. Cùm itaque impii media ad finem supernaturalem non eligant, manifestum est nec ipsum bonum supernaturale, sub ratione summi boni et finis simpliciter appetibilis, ab ipsis concipi.

Ex quibus ita explicatis, manifestè sequitur, ad perfectam et propriam rerum supernaturalium cognitionem, non sufficere ex parte objecti Revelationem, nec ex parte subjecti debitum usum rectæ rationis; sed insuper requiri Gratiam Christi et speciale adjutorium Spiritûs Sancti, quo cor aperiatur, emolliatur, et supernaturalis veritatis dulcedini habeat proportionatam et gustum spiritualis judicii.

Probatur primò ex iis sacræ Scripturæ locis, qui soli Spiritui hanc virtutem tribuunt, ut assensum firmum rerum:que Evangelicarum intellectum ingeneret. Ille est qui "dat cor ad intelligendum, et oculos ad videndum." (Deut. xxix. 4) "Dabo eis cor," inquit, "ut sciant me (Jer. xxiv. 7, et xxxi. 34) "Erunt omnes docti à Deo." (Johan. vi. 45) "Pater gloriæ det vobis spiritum revelationis et sapientiæ in agnitione ipsius, ut illuminatis oculis mentis sciatis, quæ sit spes vocationis ipsius, et quæ opes gloriæ hæreditatis ipsius

b Ethic. lib. 3. cap. 7.

с

in sanctis, &c." (Eph.) "Quisquis audivit et didicit, venit ad Christum;" (Johan. vi. 45) unde vocatur axon wiσTews, Gal. iii. 2. Quisquis itaque non venit, profectò nec didicit. Ita enim, inquit Augustinus, "Deus docet per Spiritûs gratiam, ut quod quisque didicerit, non tantùm cognoscendo videat, sed etiam volendo appetat, et agendo perficiat."-Et iterum: "Qui credunt, prædicatore forinsecus insonante, intus à Patre audiunt atque discunt: qui autem non credunt, foris audiunt, intùs non audiunt." Ille est, qui dat nobis mentem ut cognoscamus;' (1 Johan. v. 20) qui mentem aperit ad intelligendum;' (Luc. xxiv. 45) cor etiam ad auscultandum, (Acts xvi. 24) et ad Jesum pro Domino agnoscendum. (1 Cor. xii. 3) Unde frequens illa Davidica precatio, quâ rogat ut Deus ipsum doceret, oculos aperiret, intellectum daret, cor dilataret, et in scientiam atque obsequium mandatorum adduceret. (Psal. cxix. 18, 26, 27, 33, 73, 125, 144, 166) Neque enim, nisi "Spiritu Domini, possumus, quasi retectâ facie, gloriam Domini intueri." (2 Cor. iii. 15-18) Deum scire nemo potest nisi Deo docente, hoc est, "sine Deo non cognoscitur Deus," inquit Irenæus. A Deo discendum est quid de Deo intelligendum sit, quia "non nisi se Auctore cognoscitur," inquit Hilarius. Præclara sunt Concilii s Arausicani verba: "Si quis, per naturæ vires, bonum aliquod, quod ad salutem pertinet sive salutare vitæ æternæ, cogitare aut eligere, id est, Evangelicæ prædicationi consentire, posse confirmat, absque illuminatione et inspiratione Spiritûs Sancti, qui dat omnibus suavitatem in consentiendo et credendo veritati,--hæretico fallitur spiritu, non intelligens vocem Dei in Evangelio dicentis, Sine me nihil potestis facere.""

e

Probatur Secundò, ex immani illa distantia et disproportione inter objectum et facultatem. Facultas enim est tota ψυχική, objectum πνευματικόν. Facultas autem animalis non magis potest, quæ ad Spiritum pertinent, percipere, quàm facultas sensitiva, quæ ad rationem. "Spiritualia enim sunt spiritualiter dijudicanda." Altus est hic mysteriorum puteus, nec nobis suppetit in quo hauriamus. (Johan, iv. 11) "Soli spiritui Dei nota sunt profunda Dei."

"Ratio communium

d De prædest. Sanctorum c. 8. f Hilar. de Trin. lib. 5. g Concil. Araus.

e Aug. de Gratia Christi, lib. 1. cap. 14. • Irenæus lib. 4. cap. 14.

con. 7.

VOL. IV.

2 B

opinionum," inquita Hilarius, "consilii cælestis est incapax." Hoc solùm putat in natura rerum esse, quod aut intra se intelligit, aut præstare potest ex sese.

b

Duo autem præcipua sunt impedimenta, quibus obstruitur mens et quasi ligatur, quo minùs plenè et secundùm insitam Evangelii pulchritudinem de rebus supernaturalibus sententiam ferat. Augustino sunt ignorantia et difficultas; Clementi Alexandrino, "Avola xai 'Aodéveia. Primum est nativa cæcitas, quæ non potest rò aua тwν veuμaтixv attingere, nec lucem, quamvis effusam et radios suos mittentem, recipere de qua vide Jer. vi. 10. Johan. i. 5, et iii. 9, et iv. 11, 12. Ephes. iv. 17, 18. Johan. xiv. 8. 2 Pet. i. 9. Secundum, Sapientia carnis, durities et contumacia cordis, pómua oapxòs, de quo dicit Apostolus, quod sit expa eis Osov, Rom. viii. 7; nec ei subjici aut velit, propter superbiam,-aut possit, propter inscitiam et pravitatem. Sicut enim appetitus carnis concupiscit adversùs Spiritum, ita prudentia carnis adversus legem et lumen spirituale rebellis obstrepit: quod passim docent sacræ Literæ. (2 Cor. x. 4, 5. Luc. vii. 30. Mat. xxiii. 37, et xxi. 42. Jer. v. 12. Zech. vii. 11. Acts vii. 39. Rom. ix. 33)

Atque hujus inimicitiæ et contumacia mentis adversùs lumen spirituale causa est iniquitatis dilectio, et conscientia sceleribus inquinata, cui non potest non grave et molestum esse, quando occulta dedecoris ὑπὸ τοῦ φωτὸς ἐλεγχόμενα φανεgoûtar" qui enim male agit, odit lucem," (Johan. iii. 19, 20. Ephes. v. 11, 12) Egregiè Philosophus, dai áxpoάosis, inquit, κατὰ τὰ ἔθη συμβαίνουσιν· ὡς γὰρ εἰώθαμεν, οὕτως ἀξιοῦμεν λέγεσθαι· "Qualis est cujusque vita et mores, talem esse vellet quam recipit doctrinam." Unde "impii cessare ab ipsis cupiunt Sanctum Israelis ;" (Isa. xxx. 10, 11) et, " Qui vates erit pro vino et sicerâ, ille erit vates populo huic." (Mic. ii. 11) Mite contrà ingenium, et anima quæ se totam tradit Christo in obsequium, quicquid spiritualis lucis effulget, avidè amplexatur, quippe quæ mentem habet Deo conformem. "Si quis," inquit Dominus, "voluerit Patris voluntatem exequi, cognoscet de doctrinâ utrum ex Deo sit." (Johan. vii. 17) "Docebit humiles viam suam, et secretum Domini notum fa

a Hilar. de Trin. lib. 1. Clem. Alea. Strom. 1.7.

Aug. Retract. 1. 1. c. 9. lib. de Arbitr. 1. 2. c. 18. d Aristot. Metaphys. lib. 1.

ciet timentibus eum. (Psal. xxv. 9, 14) " Oves Christi ejus vocem audiunt, et illum sequuntur, quia sciunt vocem ejus.' (Johan. x. 3, 4) "Siquando det iis Deus pœnitentiam ad agnitionem veritatis." (2 Tim. ii. 25) Qui enim peccati dilectione captivi detinentur, præ irâ adversùs veritatem insurgunt, nec cum mansuetudine recipiunt insitum sermonem, tardi ad audiendum, ad loquendum contrà obstrependumque præcipites, Jac. i. 19, 20, 21. Contentiosi quippe sunt, qui veritati obtemperare nolunt, Rom. ii. 8. Optimè Philosophus de rerum practicarum cognitione, “A μavtávoμer wolsiv, ποιοῦντες μανθάνομεν. Et ex mandato," inquit Hilarius, " mandata cernemus.” Τήρησις ἐντολῶν γνῶσις τοῦ Θεοῦ, inquit Basilius." Si in lumine Christi ambulare volumus, à præceptis ejus et monitis non recedamus:" ita Cyprianus. Ante omnia," Opus est Dei timore converti ad cognoscendam ejus voluntatem :” Ita Augustinus.—Κακότεχνον ψυχὴν σοφία οὐκ εἰσελεύσεται• ita Gregorius Nazianzenus.

e

Ut itaque quæstioni huic de naturalis rationis gradu, in rebus fidei, finem imponam, statuendum est, 1. *Res cælestes rationis captum excedere: sunt enim supra rationem rectam. 2. Easdem prudentiæ carnis adversari; sunt enim contra rationem pravam. 3. Naturam indigere gratiâ, ut facultas ad supernaturale objectum recipiendum ritè disponatur. 4. Gratiam uti naturâ, ut mentis acumine, judicii perspicaciâ, et bonarum literarum luce feliciores fiant in sacrarum literarum studio progressus. Denique gratiam Spiritûs Sancti esse principium, rectam autem rationem Spiritu adjutam tantùm instrumentum spiritualis notitiæ. †

Jam subjungenda essent corollaria quædam practica, quæ doctrinam hanc nostris usibus accommodarent; mihi ea, propter temporis angustias, levi manu tetigisse sufficiet. Itaque

• Hilar. in Psalm 119. Gimel et Beth.—Basil. de Martyre manante.-Cypr. lib. 1. Ep. 3-Aug. de doctr. Christ, lib. 2. cap. 6. et de Trin. 1. 1. c. 1.—Greg, Nazian. Orat. 26. et 33. Hilar, de Trin. 1. 10. in initio. Ubi ad profunditatem Sacramentorum perventum est, omnis Platonicorum caligavit subtilitas : Cyp. de Spirit. Sancto. + Si ratio contra sacrarum Scripturarum auctoritatem redditur, quamvis acuta sit, fallit: Aug. Epist. 7.-Vide etiam Ep. 56.Danæum in Aug. Enchirid. cap. 4. sect. 9.—Justin. Martyr. in exposit. Fidei, Unde rationem rectam vocat Clem. Αlex. φραγμὸν καὶ πριγκὸν τῆς ἀμπελῶνος, Strom. 1. 1.